Kufanele ukuba kube yimivuyo nemincili kumzi ontsundu xa sibona umsebenzi omhle nomkhulu kangaka. Mawethu ndivumeleni ndithi sibamba ngazo zozibini kwabo basemva kweli phulo lihle kangaka, lokuvuselela ulwimi lwesiNtu. Amaziko eendaba anegalelo elikhulu ekusetyenzisweni, ekukhuliseni nasekuphuhlisweni, de kuye kuma ekukhuselweni kolwimi lohlanga oluthile.
Sakukhumbula ke thina baneminyaka emininzi ukuba, lo nondaba unguEntsimini, usikhumbuza abanye oonondaba abafana neCaffer Express, Umshumayeli, iLanga, iSigidimi, IziMvo, namanye amaphephandaba ayekumila kunje. Nawaye athi ngenxa yomsebenzi omkhulu abe wenza ekuphuhliseni ulwimi lwesiNtu kwinqanaba lobhalo, azifumana esengxakini kurhulumente wamadlagusha. Njengoko sele ndiwakhankanyile ngasentla, la maphephandaba, ngaphambi ko1948, ayenegalelo elikhulu ekuphuhliseni iilwimi zabantsundu kwakunye nezimvo nefuthe lokungenelela kwabaNtsundu kwezeMfundo nezopolitiko kweli. Lo msebenzi ke wawusenziwa ngala maphephandaba, wabangela inkxalabo kwabo banenjongo yokucinezela nokuxhaphaza obala lintsundu.
Isisombululo samanashinali, yaba kukuwafuthanisela de afe la maphephandaba aqwalasela imicimbi edibanisa nomzi oNtsundu. Masivuye sibhiyoze ke mzi oNtsundu kuba ubuyile uNxele. Ngumzekelo omhle ke lo wokupapashwa kwephephandaba ngolwimi lwesiNtu.
Nokuba liqwalasela eziphi iinkalo zobomi, ayinanto leyo. Ndilothulela umnqwazi elo gatyana laseMtsheko kuthiwa nguSiyabulela Mqikela nabo akunye nabo Entsimini. Lo msebenzi niwenzayo anenzeli nina, koko nenzela isizwe esintetha isisiXhosa. Nam njengosekela sihlalo weBhodi yesiXhosa kuzwelonke, ndiyabulela ndikwakhuthaza ukuba, imisebenzi ekumila kunje, inga ingangapheleli kweli iphephandaba. Enkosi sondaba kanondaba.
Thina bantetha isisiXhosa, siyazingca nge-Entsimini. Sitsho sisithi, ninga ningayifumana yonke inkxaso eniyidingayo, ze nihlale nipapasha iindaba zethu zaseNtsimini naseMasimini ngolwimi lwethu. Nokuba ugxila emasimini, kodwa siyambulela lo nondaba (Entsimini), kuba uchaza iindaba zaseNtsimini nasemasimini ngolwimi lwethu. Phila ngonaphakade Entsimini.
UMnu. Klaas, ngumbhali weencwadi zesiXhosa nesiNgesi, ekwangumfundisintsapho kwizikolo zikarhulumente kwiPhondo leNtshona Koloni. Ukanti ukwayintatheli nelungu leBhodi yesiXhosa kuzwelonke. klaasinstitute@gmail.com – 0840253819.