UPumza Sikumba yitoliki yolwimi lwezandla yeendaba zesiXhosa.
Image: Uthunyelwe
USuku lweHlabathi loLwimi lweZandla lusuku olubhiyozelwa ngomhla wama23 kweyoMsintsi, lolokwazisa ngokubaluleka kolwimi lwezandla nokukhuthaza amalungelo abantu abangevayo. Omnye wabantu abaqinisekisa ukuba abantu abangevayo bayinxalenye yencoko yitoliki yentetho yezandla okanye ulwimi lwezandla, uPumza Sikumba, otolika kwinkqubo yeendaba zesiXhosa, Iindaba Zethu.
Le nzalelwane yaseMdantsane ithi ukutolika kungaphezu komsebenzi kuyo. "Ukutolika iindaba lithuba lokuyila izinto ezintsha kunye nokubonisa ukuba ukufikeleleka kunokutshintsha kwaye kukhethekileyo," utshilo.
USikumba uthi ukusebenzela iNewzroom Afrika kumvumele ukuba adibanise ubuntatheli kunye nokutolika ngendlela ezisa abaphulaphuli abangevayo kumbindi wencoko yesizwe. Ukwathi umsebenzi wakhe umfundise ukuba unxibelelwano lokwenene lumalunga nokuphulaphula nokuqonda, hayi ukuthetha nje. "Umonde kunye novelwano zibalulekile ukuba ufuna ukunxibelelana nabantu abavela kuzo zonke iinkalo zobomi," utshilo.
Ethetha ngendlela aqinisekisa ngayo ukuba utoliko luchanekile, uthe: "Ndiphanda ngemiba ngocoselelo, ndihambelane nesigama soluntu olungevayo, kwaye ndibonisana noogxa bam abangevayo ukuqinisekisa ukuba utoliko lubonisa ulwimi olulo kunye nochatha wenkcubeko."
USikumba uthi ukungqinwa ngurhulumente kungqina ukuba ulwimi lwezandla lulwimi olupheleleyo kwaye luyinxalenye ebalulekileyo yokwahluka koMzantsi Afrika, kodwa abantu abangevayo basajongene nemiqobo yonxibelelwano mihla le.
"Imisitho yaseburhulumenteni idla ngokuba neetoliki ezingafanelekanga, yaye abafundi abangevayo abaninzi bafundiswa ngootitshala abangakwaziyo ukuthetha ngezandla ngokutyibilikayo. Ukuphawula uSuku lweHlabathi loLwimi lweZandla alulophawu nje; lubizo kwisenzo sokuvala ezo zikhewu, ukufuna ubuchule, kunye nokuqinisekisa ukuba ukuthathelwa ingqalelo kujika kuba ngukulingana kokwenyani."
Ezinye zezinto eziphambili ezenzekileyo kumsebenzi wakhe ziquka ukutolika kwiWorld Federation of the Deaf Congress. "Ukuba phakathi kwabantu abangevayo abasuka kwiindawo ezahlukahlukeneyo zehlabathi, mntu ngamnye esebenzisa intetho yezandla eyahlukahlukeneyo kodwa ukubabona bencokola yaye bewuxabisile umsebenzi wam yinto endingasoze ndiyilibale.
"Elo wonga lamazwe ngamazwe lindikhumbuze indlela olunamandla ngayo ulwimi lwezandla lwaseMzantsi Afrika kwihlabathi kwaye laqinisekisa ukuba umsebenzi wezandla esiwenza apha unokuvakala naphi na," utshilo.
UPumza utolika iindaba zesiXhosa kwiiNdaba Zethu edlala kuDStv channel 163.