UMphathiswa weMfundo esiSiseko eMzantsi Afrika, uAngie Motshekga.
NgokweProgress in International Reading Literacy Study (PIRLS) yeYunivesithi yasePitoli (UP), i81% yabafundi bakwaGrade 4 baseMzantsi Afrika basasokola ukuyiqonda into abayifundayo xa beneminyaka elishumi.
ICentre for Evaluation and Assessment (CEA) eUP yaqeshwa liSebe leMfundo esiSiseko ukuba iqhube olu phando. UMphathiswa uAngie Motshekga kutsha nje waziswe ngeziphumo zayo. Ibonakalisa ukuba uMzantsi Afrika ukwindawo ephantsi kumazwe angama57 athe athatha inxaxheba kwiPIRLS 2021.
Ngenxa yokudodobala kwamazinga okufunda, uMphathiswa weMfundo esiSiseko uAngie Motshekga unike iintatheli uhlaziyo lwemeko yecandelo lezemfundo ngeCawe umhla we18 kuJuni.
Ngokutsho kukaMotshekga, iziphumo zibonakalise ukuba ukuphazamiseka kwezikolo okunxulumene nobhubhane weCovid-19 kubangele ukwehla kwezinga lokufunda kumazwe onke. “Ubungakanani bokuhla okunxulumene nobhubhane abumangalisi. UMzantsi Afrika ubuphakathi kwamazwe awayejonga kakhulu iziphumo zokufunda ngexesha lobhubhane.
“Iziphumo esizibonayo kwiPIRLS zihambelana neziphumo zangaphambili esiziqapheleyo njengesebe njengelahleko yokufunda eyenzeke ngenxa yobhubhane,” utshilo uMotshekga.
Ukwazi ukuba ukufunda kuqala kwangethuba kunenqanaba lesiseko kubalulekile, ngokukaMotshekga. Ukuqinisekisa ukuba abantwana bayasilungiselela isikolo, uthe uMotshekga kukho izinto abazali kwaye nesebe elinokuzenza bobabini.
“Nangona njengesebe sidlala indima ebalulekileyo ekuxhaseni izakhono zokufunda kwangethuba nasekufundiseni abantwana indlela yokufunda, abantu kuphela mababandakanyeke.
“Izikolo zidlala indima ebalulekileyo ekuboneleleni ngezinto zokufunda ingakumbi kwiintsapho ezithembele kuzo,” utshilo.
UMotshekga ubalule ukubaluleka komntu ngamnye ochaphazelekayo—kuquka izikolo, uluntu, namanye amaqela—enze indima yawo ukuqinisekisa ukuba izakhono zokufunda ziyaphucuka. Ucebise abazali ukuba banike abantwana babo iincwadi njengezipho kunokuba babanike izinto zokudlala neelekese.
UMphathiswa udize ukuba abafundi abafundiswa ngolwimi lwabo lweenkobe bayabodlula abo bafundiswa ngesiNgesi esikolweni. Uphinde wagxininisa indlela ekubaluleke ngayo ukufikelela kwiincwadi ezibhalwe ngeelwimi zesiNtu.
UMphathiswa wezeMfundo weDA, uBaxolile ‘Bax’ Nodada uthe amazwi oMphathiswa weMfundo esiSiseko uAngie Motshekga azijongele phantsi iziphumo ‘zothusayo’ zePIRLS.
“Iyakhathaza into yokuba uMphathiswa neSebe lakhe basilele ukubuqonda ubugwenxa babantwana abaneminyaka elithoba kunye neshumi ubudala abangakwaziyo ukuqonda ukuba oonobumba abakwiphepha nezandi bathetha ukuthini. Ukuba awuyiqondi le nto uyifundayo, awukwazi ukuyifunda.
“UMphathiswa ukwathe gqolo wasilela ukuyiveza into yokuba umyinge we-56% wabafundi bakwa Grade 6 abakakwazi ukufunda ukuze baqonde into ekwinqanaba ka-Grade 4,” utshilo uNodada.
Uqhubekile uNodada wathi, “Lixesha lokuba uMphathiswa ayithathele phezulu imfundo yabantwana, ukutyhola ubhubhane kukuthatha uxanduva kuphela kwiqhezu leengxaki. Ukungahoyi kwakhe kubahlutha izakhono ezisisiseko ezibalulekileyo kwikamva labo. Ukuba uMphathiswa uMotshekga akakwazi ukuyijika le meko, kufuneka arhoxe.”