UKUTSHINTSHWA kwamagama eendawo ezingenantsingiselo kuthi thina bantu beli lizwe, yinto ehambelana ngqo neenguqu ekufuneka zenzekile kwiinkalo ngeenkalo zeli lizwe.
Asinakuthetha ngeenguqu kuqoqosho, ukubandakanywa koluntu lonke kwiindawo zengqesho, ze emva koko sikrinikrinize xa kutshintshwa amagama avangwe ngenkqubo yengcinezelo.
Imbi into eyenziwa ngabantu bengcinezelo kweli lizwe. Abacinezeli abazange baphelela nje ekusenzeni amakhoboka kwaneembacu kwilizwe lakowethu, koko baqinisekisa ukuba bashiya umzila oya kuthatha ixesha elide ukuba ucimeke kwiingqondo zethu.
Jonga ngoku abanye abantu, kuquka nabantsundu, babonakalisa ukungakwamkeli ukutshintshwa ngokusesikweni kwegama lesixeko iPort Elizabeth, ukuze libizwe njengeGqeberha. IGqeberha ligama lomlambo iBaakens kwaye ilokishi yaseWalmer yayifudula ibizwa njengeGqeberha.
Uninzi lwabantu lubuza ukuba kutheni kungathiwa yiBhayi nje iGqeberha, bambi besithi yinkcithamali into yokutshintshwa kwamagama. Kodwa masikhumbule ukuba igama elithi Bhayi lithathwa kwisiBhulu (Baai). Nqwa nokufanayo negama elithi Monti lithathwa kwisiBhulu (Mond).
Umbuzo ke, ingaba kufuneka sitolike amagama esiBhulu ze sithi ngamagama eendawo zethu? Okanye kufuneka siqambe iindawo zethu ngamagama anentsingiselo kuthi? Ukuba sithi sifuna ukubuyisela isidima esaphucwa sona ngabacinezeli, amagama eendawo zethu kufuneka abenentsingiselo evuma ubuthina.
Urhulumente unoxanduva lokugqamisa eluntwini igama elisandula ukutshintshwa, abeke elubala ukubaluleka kotshintsho olo. Abakhenkethi mabamkele utshintsho kuba lwenzelwe ukuba kulungiswe izinto ezazingahambi ngendlela kwixesha elidlulileyo.
Umntu othi ukutshintshwa kwegama elithi Port Elizabeth kuza kulahla abakhenkethi, makatsho ukuba yintoni eyakhe yalahla abantu ngethuba kutshintshwa iRhodesia yabizwa Zimbabwe, iBechuanaland yayiBotswana, iSouth West Africa yayiNamibia, iSwaziland yayiEswatini?