Izikrelemnqa ezithunyelwe eSwatini yiMelika.
Image: X
Isigqibo sikarhulumente kaMongameli waseMelika uDonald Trump sokuthumela izaphuli mthetho eziyingozi ezintlanu kwilizwe lasebumelwaneni loMzantsi Afrika, ubuKumkani baseSwatini, iKingdom of eSwatini (eyayisakuba yiSwaziland) sothusa abemi beli.
I-IOL inike ingxelo ebutsheni bale veki ukuba eli nyathelo likwavuse umsindo kweli lizwe lincinci, kwaye kukho uloyiko lokuba ezi zaphuli mthetho zingaphelela eMzantsi Afrika.
Urhulumente kaTrump ubhengeze kwiveki ephelileyo ukuba uza kuthumela amadoda asuka eVietnam, eJamaica, eLaos, eYemen naseCuba abagwetyelwe ukudlwengula abantwana, ukubulala, ukuqhekeza, nokuba ngamalungu amaqela oonqevu kwaye amazwe abo alayo ukubabuyisela.
Ethetha neIOL, uBheki Makhubu, umhleli wephephandaba eliphuma kanye ngenyanga iThe Nation, uthe abantu baseSwatini baziva bengcatshiwe.
"Ngokwenene, amaSwati aziva engcatshiwe bubunkokheli baseSwatini. Eli nyathelo lasothusa kwaye kubonakala ngathi lilungiselelwe kwaye laziwa ngabantu abambalwa abakhethiweyo. Esi sivumelwano sivakala njengokuhlaselwa kwelizwe lethu yiMelika. Siziva ingathi iinkokeli zethu zithengise ilizwe lethu kuTrump ngaphandle kolwazi lwethu," utshilo.
"Eli lizwe asiyompahla yomntu kwaye ngenxa yoko sikhathazekile kwaye okona kubaluleke kakhulu, sinoloyiko. Kukho uloyiko lokuba ukuba oku kuyavunyelwa ukuba kuqhubeke, kwaye kubonakala ngathi amabanjwa amaninzi ayeza, ngenye imini siya kuvuka kwaye sifumanise ukuba siphantsi kwamaphiko elinye ilizwe ngaphandle kolwazi lwethu."
"Khumbula, uMzantsi Afrika lisango eliya kwihlabathi liphela kwaye uqoqosho lulukhulu ngokwaneleyo ukuba bazame ukuziphilisa apho. Ke banokuhlala kwilizwe lakho kwaye balenze ikhaya labo elitsha," utshilo uMakhubu.
Kwiveki ephelileyo, i-IOL inike ingxelo yokuba ubuKumkani baseSwatini bungundabamlonyeni emva kokufika kwabemi bamazwe angaphandle abahlanu abavela kumazwe angaphandle nabagxothiweyo eMelika baze batshintshelwa kwinkqubo yoluleko yaseSwatini — abantu abagwetyelwe ulwaphulomthetho olunobuzaza, kuquka ukubulala nokudlwengula abantwana.
Egcinwe kwizisele zomntu omnye, la mabanjwa — nangabemi baseVietnam, Jamaica, Cuba, Laos, naseYemen — kubikwa ukuba abafunwa ngamazwe abo, nto leyo eyabangela ukuba iSebe lezoKhuseleko laseMelika libachaze ngamagama arhabaxa.
Urhulumente waseSwatini ukuqinisekisile oku, kwingxelo ekhutshwe sisithethi uThabile Mdluli: "Enyanisweni, amabanjwa amahlanu ngoku agcinwe kumaziko ethu oluleko kwiindawo apho agcinwa odwa kwizisele, apho agcinwa khona abophuli mthetho abafanayo. Urhulumente uyayivuma inkxalabo malunga nokugxothwa kwamabanjwa eMelika ukuya eSwatini."
Xa isithethi sibuzwa ngokubhekele phaya, uMdluli udize ukuba urhulumente angakwazi ukwamkela amabanjwa ongeziweyo ngaphaya kwalawo mahlanu okuqala, kuxhomekeke kwiingxoxo ezibanzi kunye nendawo ekhoyo.
Amagosa aqinisekisile ukuba akukho xesha libekiweyo lokubuyisela amabanjwa agxothiweyo, njengoko inkqubo ixhomekeke kwintsebenziswano kunye namazwe abo.