USUKU lweHlabathi looTitshala (World Teacher's Day) olubhiyozelwa unyaka nonyaka rhoqo ngomhla wesihlanu kweyeDwarha, yimini yokuqaqambisa nokuncoma igalelo elibalulekileyo ootitshala abalwenza kwimfundo nakuphuhliso ehlabathini jikelele.
Yiloo misebenzi ebangele utitshala wolwimi lwesiXhosa, kwisikolo samabanga aphakamileyo iHoly Cross Senior Secondary, uYamkela Ntwalana, awongwe njengotitshala ophume kwindawo yokuqala kootitshala abafundisa esinaleni ephondweni.
UNtwalana, 30, uwongwe ngembasa yeExcellence in Secondary School Teaching kuMawonga kaZwelonke ooTitshala (2022 National Teaching Awards) abebanjelwe eMonti kwiveki ephelileyo.
Le titshala, ekwangumbhali owaziwayo weencwadi zesiXhosa, ithi kolu khuphiswano kukhangelwa utitshala obalaseleyo kwisikolo ngasinye. Loo titshala uye azithengise ngemisebenzi yakhe ebalaseleyo ayenza esikolweni.
“Ndibe nethamsanqa ke ndaba ngomnye wabo titshala abathi bonyulwa, ndaze ndaziqaqambisa ngaloo misebenzi ndiyenzayo kwezemfundo. Bendikhuphisana kunye nootitshala abafundisa esinaleni (Secondary School Teaching). Ndiphumelele indawo yokuqala apha ephondweni kweli candelo,” uNtwalana ubalisele I'solezwe lesiXhosa.
Uthi iimpawu ebezijongwa kolu khuphiswano zezokuba ungutitshala onjani, ofundisa njani, osebenzisana njani nabanye ootitshala kunye nabafundi.
“Kufuneka ke uzixhasile ngokubonwayo nangokwenza intetho, uzithengise ngeyona ndlela, uveze nobungqina boko ukuthethayo,” kutsho le nzwana yaKwaLindile eMthatha.
UNtwalana uqale ukufundisa ngo2014 eSikwayini JSS kuQumbu. Ngo2015 wafundisa eKhanyisa High School eMthatha nekwasisikolo awafunda kuso. Waze ngo2016 waqeshwa eHoly Cross High (Blue) ekhokelwe yiNqununu uMnu. Madikizela.
“Ndingutitshala ofundisa ulwimi lwesiXhosa nothanda ukukhulisa abantwana ngokwezakhono zabo. Eyona nto ndiyithandayo ke apha ekufundiseni kukusebenza ngabantwana abasuka kumakhaya ahlukenenyo neziphiwo ezahlukaneyo. Loo nto iyandikhulisa nam njengotitshala kuba kuninzi kakhulu okulele ebantwaneni,” kutsho lo mbhali weNoveli yesiXhosa ethi Intlungu Yevezandlebe.
Xa engekho sesikolweni, uNtwalana uqhagamshelana nabafundi bakhe esebenzisa amakhasi onxibelelwano afana neWhatsApp. Apho abaxoxi ngomsebenzi kuphela, kodwa nangeengxaki abantwana bakhe abahlangabezana nazo kubomi bemihla ngemihla.
“Ndingutitshala ofikelelekayo ebantwaneni, ndingumhlobo omkhulu wabo, intwana estrongo. Ndibenza abafundi bakhululeke xa bekunye nam, bazive bekhuselekile kwaye bethandwa. Ndidlala indima yobuzali kakhulu kubo,” kutsho le titshala.
Uthi ukuze umsebenzi wakhe ube khaphukhaphu usebenzisana nabaphathi besikolo, ootitshala, ukucwangcisa umsebenzi wakhe kwangethuba kwaye alandele nemiqathango yeBhunga looTitshala (SACE).
“Owona mvuzo endingathanda ukuwuzuza ekupheleni kosuku njengotitshala kukubona umntwana omnyama ekhulile, echubekile, ephumelela de abe yile nto anqwenela ukuba yiyo ebomini. Ikati isuke eziko ndibe ndiyinxalenye yoko,” kutsho uNtwalana.
Ukanti ngoMvulo kule veki, uNtwalana uye waya kukhuphisana nabaphumelele emaphondweni kumlenze kazwelonke wala mawonga. Abaphumeleleyo kwesi sigaba bakubhengezwa ngomhla wama20 kweyeDwarha.