Iindaba

Ukunyuka kwamaxabiso okutya kwehle ukuya kutsho kwi5.2%

Yogashen Pillay|Published

Ukunyuka kwamaxabiso okutya kwehle ukuya kutsho kwi5.2% kweyeThupha ka2025 ukusuka kwi5.5% kwinyanga edlulileyo.

Image: Spar International

IQumrhu lezoShishino lwezoLimo laseMzantsi Afrika (Agbiz) likwamkele ukuhla kokunyuka kwamaxabiso okutya njengoko ixabiso lokutya loMzantsi Afrika lehlile laya kutsho kwi5.2% kweyeThupha 2025 ukusuka kwi5.5% kwinyanga edlulileyo, ngokweenkcukacha zakutshanje ezikhutshwe ngabeStatistics South Africa (Stats SA).

UWandile Sihlobo, ingcali yezoqoqosho kwaAgbiz, uthe ukuhla kuphawula ukuhla kokuqala emva kweenyanga ezintandathu ezilandelelanayo zokunyuka kwamaxabiso okutya. Uye wathi ukuba ukutya okuziinkozo, iziqhamo, amandongomane kunye nemifuno zezona zinto ziqhuba olu tshintsho, zixhaswa zizivuno ezininzi zaseMzantsi Afrika.

Nangona kunjalo, uSihlobo uthe imveliso ephambili ejongwa ngabantu abaninzi yinyama, ehleli iphezulu, nangona ukuxhelwa kuphinde kwaqaliswa kwiindawo eziphambili kwilizwe liphela.

"Ekuqaleni, ukuthenga ngokuphaphazela, ingekuko ukunqongophala kwemveliso, yayiyeyona nto yayiqhuba amaxabiso enyama. Inyaniso yokuba ngelixa unikezelo luphucukile ngandlel’ ithile, amaxabiso ahlala ephakamile nto leyo ibonisa ukuba imfuno yabathengi inokuba namandla ngakumbi kwaye ikwazi ukumelana namaxabiso aphezulu angoku, kwinqanaba elithile," utshilo.

USihlobo uthe kusenokubakho ukulibaziseka okuncinci kuhlengahlengiso lwamaxabiso kwinqanaba lokuthengisa.

Iinkozo zasehlotyeni zonyaka ka2024/25 zaseMzantsi Afrika ziqikelelwa kwi19.55 yezigidi zeetoni – ukwanda kwe26% unyaka nonyaka – ngenxa yeemvula zasehlotyeni kunye nokutyalwa okwandisiweyo. Ukuvunwa okuninzi kweziqhamo nemifuno nako kuncede ekwehliseni uxinzelelo lwamaxabiso.

USihlobo uthe malunga nokunyuka kwexabiso lenyama, unobangela ekuqaleni ibiziimeko ezimbini ezibalulekileyo, ezithe ngoku zabangcono.

"Okokuqala, ukuqhambuka komkhuhlane weentaka eBrazil kwakhokelela ekubeni uMzantsi Afrika uthintele okwethutyana ukuthengwa kweenkukhu ezivela eBrazil, nto leyo ebangele uloyiko kwiimarike. Nangona kunjalo, izithintelo ngoku zisusiwe, kwaye iimveliso [zeenkukhu] ezivela kwela lizwe zivumelekile kweli."

USihlobo wongeze ngelithi, okwesibini, uMzantsi Afrika ufumene ukuqhambuka kwesifo somlomo, nto leyo ikhokelele kwinkxalabo malunga nokuthengwa kwenyama ebomvu kunye nokuthengwa ngokuphakuzela, nto leyo enyuse amaxabiso.

"Ukuxhelwa kuphinde kwaphinda kwaqala kwiindawo eziphambili, nangona isifo somlomo sisengumba. Xa uqhambuko lwezifo luthi lwenzeka, uMzantsi Afrika uthintelwa okwexeshana kwiimarike ezahlukeneyo zokuthumela iimveliso ngaphandle, nto leyo ekuhambeni kwexesha inyuse unikezelo lwenyama ebomvu kwiimarike zalapha ekhaya. Ukunyuka kwamaxabiso eMzantsi Afrika bekuyi3.3% kweyeThupha 2025, ukusuka kwi3.5% kwinyanga ephelileyo."