Iindaba

Imemelela izityebi zirhafiswe endaweni yokunyuswa kwerhafu iCOSATU

Cwayita Nondula|Published

Umbutho wabasebenzi iCOSATU ithi izinhanha kufuneka zirhafiswe kunokuba kunyuswe irhafu kweli loMzantsi Afrika.

Image: AI Lab

Umbutho wabasebenzi iCongress of South African Trade Unions (COSATU) kunye nemibutho eyahlukeneyo engenzi nzuzo (NPOs) bavakalise izimvo zabo phambi kwePalamente, bekhuthaza ukunyuswa kwerhafu yobutyebi endaweni yokunyuswa okucetywayo kwerhafu ebizwa ngokuba yiValue Added Tax (VAT). Esi siphakamiso sikhulu sivele ngexesha leendibano zovakaliso-zimvo eziqhutywe ziikomiti ezihlangeneyo zemali zeNdlu yoWiso-mthetho kunye neBhunga leSizwe lamaPhondo (NCOP) ngoLwesibini.

Izingeniso, ezihambelana nekhwelo lobulungisa bezemali, zifika njengoko iinkxalabo zisanda ukuba ukunyuswa kwerhafu kuya kubachaphazela kakhulu abathengi abahluphekayo, nabasele bejongene nobunzima bezemali.

Uninzi, kuquka imibutho yabasebenzi kunye neengcali zerhafu, ziye zala ukunyuswa kwerhafu kwaye zabeka uthotho lweengcebiso ezizezinye ezijolise ekunciphiseni umthwalo kumakhaya anengeniso ephantsi kunye namashishini asengozini.

Umnxibelelanisi weCOSATU ePalamente, uMatthew Parks, uyicacisile imfuneko yokubhekisa uxanduva lwemali kumaqumrhu atyebileyo. "Irhafu yobutyebi kunye nokunyuswa kwerhafu yenkampani kwiinkampani ezityebileyo kunokususa umthwalo kubantu abahluphekayo ukuya kwizityebi ezinako ukuyihlawula," utshilo. Olu luvo lufana nezimvo ezikhulayo zabaninzi zokuba abona bemi besizwe abazizityebi bafanele badlale indima ebalulekileyo ekuxhaseni ngemali iinkonzo zentlalontle nozinzo lwezoqoqosho.

Exhasa oku, uLisa Higginson ophuma kwiBudget Justice Coalition ugxininise iindlela ezizezinye zenkxaso-mali ezinokuqinisekisa ingeniso ngaphandle kokuchaphazela kakubi abona bantu basemngciphekweni kuluntu.

"Endaweni yokunyusa irhafu, ukugxila kwiimali zomhlalaphantsi kunokukhulula imali eninzi. Ukuyekiswa kokwenza iminikelo kwiNgxowa-mali yoMhlalaphantsi yabaSebenzi bakarhulumente kunokuvelisa malunga namashumi amahlanu anesithoba eebhiliyoni zeerandi (R59 billion) ezingenakuchaphazela abantu abadla umhlalaphantsi," utshilo, eqaqambisa iindlela ezinokomeleza izibonelelo zombuso ngaphandle kokubeka uxinzelelo olongezelelweyo kubantu abafumana imivuzo ephantsi.

Iikomiti zePalamente ezihlangeneyo ngezemali zijongene nomsebenzi obalulekileyo wokuphonononga ezi zindululo ngocoselelo phambi kokuba zigqibe ukuba zingatshintshwa okanye ziphumeze inkqubo-sikhokelo yezemali kuhlahlo lwabiwo mali oluzayo. Iinkxalabo eziphakanyiswe yiCOSATU kunye neeNPO zinokuphembelela iingxoxo ezimalunga nerhafu elinganayo kunye nolawulo lwemali eMzantsi Afrika.